Duyu Organları ve Uyarılar
Sinir sistemi insanların çevrelerinde meydana gelen değişiklikleri fark etmesini ve bunlara tepki vermesini sağlar.
Sinir sistemi ayrıca, sinir hücreleri ( nöronlar ) boyunca mesajlar ileterek davranışlarımızı da kontrol eder.
Sinir sistemindeki uyartıların nedeni olan, dış koşullardaki herhangi bir değişim uyarı olarak adlandırılır.
Özel uyarılar algılayan özelleşmiş hücrelere reseptör ( duyu alıcısı ) denir. Duyu organlarında reseptörler yer alır.
|
Duyunun adı
|
Duyu organı
|
Uyarılar
|
|
Görme
|
Göz
|
Işık
|
|
Duyma
|
Kulak
|
Ses
|
|
Denge
|
Kulak
|
Vücut pozisyonunda değişiklik
|
|
Tat
|
Dil
|
Kimyasallar
|
|
Koku
|
Burun
|
Kimyasallar
|
|
Dokunma
|
Deri
|
Dokunma, basınç ve sıcaklık değişimi
|
Merkezî Sinir Sistemi
Beyin ve omurilik, merkezî sinir sistemini oluşturur. Merkezî sinir sisteminden çıkan sinirlerle tüm vücutla bağlantı sağlanır. Sinir hücrelerine nöron adı verilir.
Görevlerine göre; duyu nöronu, hareket nöronu ve ara nöronlar olmak üzere üç çeşit nöron vardır.
Duyu nöronları çevreden ve vücuttan gelen uyarıları alır, beyne iletir.
Hareket nöronları ( motor nöron ) mesajları efektör (uyarılara tepki veren) organa iletir. Efektör organ bir kas veya salgı bezi olabilir.
Ara nöronlar ise mesajları, duyu nöronları ile hareket nöronları arasında taşır.
Refleks Hareketi
Bazı durumlarda vücudumuzun çok hızlı ve otomatik olarak tepki göstermesi gerekir. Örneğin; sıcak bir nesneden elimizi çekmemiz gibi
Vücudumuzun ,uyartıları istek dışı tepki vermesine refleks denir.
Basit bir refleks hareketinde uyarı, duyu nöronları ile beyin veya omurilikteki ara nörona iletilir. Ara nöron uyarısı iletmesinden sonra kas veya bez tepki verir.
Örneğin;
uyarı → reseptör ( alıcı ) → duyu nöronu → ara nöron → hareket nöronu → efektör organ / ışığın parlak olmasına tepki → gözlerde → duyu nöronu → beyin → hareket nöronu → iris kasları → göz bebeği küçülür.
Örneğin;Işığın parlak olması → gözdeki reseptörler → duyun → beyindeki ara nöron →hareket
Göz
|
Gözün bölümleri
|
Yapı ve görevleri
|
|
Retina (ağ tabaka )
|
Gözün en iç tabakasıdır. Reseptör hücreleri ağ tabakada yer alır.
|
|
Mercek
|
Işığı kırarak görüntünün ağ tabaka üzerine düşmesini sağlar.
|
|
Mercek bağları
|
Merceğin mercek kaslarına tutunmasını sağlar
|
|
Mercek kasları
|
Yakındaki nesneleri görmek için kaslar kasılır, uzaktaki nesneleri görmek için kaslar gevşer.
|
|
İris
|
Göze rengini veren kısımdır. Göze giren ışık miktarını ayarlar.
|
|
Göz bebeği
|
Işığın gözün iç kısmına geçmesini sağlayan deliktir.
|
|
Göz akı (sert tabaka)
|
Gözün sert, beyaz renkli bölümüdür.
|
|
Kornea (saydam tabaka )
|
Gözün ön tarafında saydamlaşarak ve bombeleşerek, ışığın göz bebeğine geçmesini sağlayan kısmıdır. Bombeli yapıda olması ile, ışığın odaklanarak ağ tabaka üzerine düşürülmesine yardımcı olur.
|
|
Görme sinirleri
|
Duyu nöronları ile alınan mesajları ağ tabakadan beyne iletir.
|
|
